15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgal etmesinden 4 saat sonra Türkiye’de işgale karşı ilk mitingin Denizli’de yapıldığını ifade eden bilim insanları, bu özel günün Denizli ve Türk tarihi açısından çok değerli olduğunu vurguladı. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinden 4 saat sonra Müftü Ahmet Hulusi Efendi önderliğinde ayaklanan Denizlililer Türkiye’de işgale karşı ilk mitingi de başlattı. Denizli’nin 100 yıl önce yaptığı bu kahramanlık tarih kitaplarına altın harflerle geçerken, bazı bilim insanları bu özel günün Denizli ve Türk tarihi açısından çok değerli olduğunu vurguladı. 15 Mayıs 1919’un 100. yıldönümü arefesinde Prof. Dr. Ercan Haytoğlu, Prof. Dr. Mithat Aydın ve Prof. Dr. Turgut Tok 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinden kısa bir süre sonra Türkiye’de ilk kez işgale karşı mitingin Denizli’de yapıldığını vurguladı.

15 MAYIS 1919

Denizli İzmir’in işgali gerçekleşmeden 17-19 Mart 1919’dan itibaren İzmir’de yapılan Kongreye müftüleri ile katılmış ve önemli bir katkı vermişlerdir. Denizli Bürokrasisi ve Denizli halkı teşkliatçı ve istihbaratçı Müftü Ahmet Hulusi Efendi sayesinde İzmir’deki gelişmeleri çok yakından takip ediyordu. İzmir’den ve Denizli’den sürekli telgraflarla bilgilendirme devam ediyordu. Fiili işgalin 15 Mayıs günü olacağı bilgisi Denizli tarafından biliniyordu. Ne zaman ki İzmir’den gelen telgraf Mutasarrıf Faik Bey’e ulaştığında Denizli harekete geçmiş, Milli Mücadele’nin Anadolu’daki ilk ateşini yakmıştır. Müftü Ahmet Hulusi Efendi’nin önderliğinde Denizli’de Milli Mücadele’nin Türkiye’deki ilk mitingi yapılmıştır. Denizli’nin refleksli ve duyarlı bir şehir olarak miting ile verdiği tepki son derece değerli olmuştur. 15 Mayıs Perşembe günü işgalden saatler sonra bir mitingin Denizli’de gerçekleşmesi Denizli’nin Milli Mücadele hususundaki duyarlılığını çok önemli kılmaktadır. 15 Mayıs tarihini işaret eden kaynaklar aşağıdadır.

Bilimsel Kaynaklar

Ahmet Akif Tütenk, Milli Mücadele’de Denizli, Denizli Öğretmen Yardımlaşma Derneği, Yayın No:1, İzmir 1949, s.8.

Osman Eskicioğlu, Ahmet Hulusi Efendi’nin Şahsiyeti ve Faaliyeti Hakkında Bazı Tespitler, Milli Mücadele’de Denizli ve Müftü Ahmet Hulusi Efendi Sempozyumu, 24-26 Haziran 1992, Türk Ocakları Denizli Şubesi, Denizli, s.23. (Belediye baskısı 2011, s.44)

Osman Akandere, Erol Akcan, Milli Mücadele Dönemi’nde Demirci Mehmet Efe ile Denizli Mutasarrıfı Faik Bey Arasındaki ilişkiler, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu 6-8 Eylül 2006, C.1, Denizli 2007, s.542.

Nuri Köstüklü, Milli Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları, Atatürk Aaştırma Merkezi, Ankara 1999, s.51-54.

Tahir Kodal, Atatürk Döneminde Denizli (1923-1938) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara 1996, s.13.

Tarhan Toker, Kuvayı Milliye ve Milli Mücadele’de Denizli, Denizli, s.28-29.

Cevdet Şemsioğlu, 20. Yüzyıl Başlarında Denizli, Denizli 2004, s.211 ve 215.

Mustafa Albayrak, Milli Mücadele Döneminde Batı Anadolu Kongreleri (17 Mart-2 Ağustos 1920), Ankara 1998, s.94.

İşgal sonrası mitingin 16 Mayıs ve sonrasında yapıldığını ifade edenlerin kaynak olarak gösterdiği Tarhan Toker’in, Kuvayı Milliye ve Milli Mücadele’de Denizli eserinde 28. ve 29. sayfalarda da “İzmir’in işgalinden 4 saat sonra”15 Mayıs 1919’da mitingin yapıldığını söylemektedir. Yine Cevdet Şemsioğlu’nun, 20. Yüzyıl Başlarında Denizli kitabının 211 ve 215. Sayfalarında “İzmir’in işgalinden 4 saat sonra” Denizli’deki mitingin tarihi 15 Mayıs 1919 olarak ifade edilmiştir.